کابل کشی شبکه یکی از مراحل مهم در زمان پیاده سازی یک شبکه کامپیوتری است. که می‌بایست با دقت، ظرافت خاص و پایبندی به اصول کابل کشی ساخت‌یافته، انجام شود. یکی از عوامل تاثیر گذار در پشتیبانی و نگهداری یک شبکه، نحوه کابل کشی آن است. بنابراین با رعایت اصول کابل کشی ساخت یافته، در صورت بروز اشکال در شبکه، تشخیص و اشکال زدائی آن با سرعتی مناسبی انجام خواهد شد. به طور کلی، اجزاء کابل‌کشی ساخت‌یافته به پنج قسمت اصلی تقسیم می‌شود که هر کدام از این قسمت‌ها، دارای ویژگی‌ها و استانداردهای مشخص شده‌ای می باشند. این قسمت‌ها عبارت‌اند از:

• نقطه‌ی علامت گذاری (Demarcation point):

منظور از نقطه علامت گذاری، محلی در نزدیکی ساختمان (یا داخل آن) است که کابل‌کشی شرکت مخابرات به پایان رسیده و کابل‌کشی‌های ارتباطی داخل ساختمان مورد نظر آغاز می‌گردد. در واقع در این محل تجهیزاتی نصب می‌گردد که امکان ارتباط میان شبکه ایجاد شده در داخل ساختمان و شرکت مخابرات را فراهم می‌سازد. این ارتباط می‌تواند از طریق خطوط تلفن، خطوط اجاره‌ای یا … باشد.

• اتاق تجهیزات یا ارتباطات (Equipment or Telecommunication Room):

منظور از اتاق‌های تجهیزات یا ارتباطات، به اتاق‌هایی گفته می‌شود که محل قرار گیری تجهیزات اصلی شبکه و همچنین تجهیزات مخابراتی می‌باشد. کلیه اتصالات اصلی در شبکه، در این اتاق‌ها انجام می‌گیرد. اغلب به این اتاق‌ها، اتاق MC یا Main Cross Room نیز گفته می‌شود.

• کابل‌کشی عمودی (Vertical Cabling):

در هر طبقه از ساختمان به اتاقی نیاز است که تجهیزات اصلی مانند سوییچ شبکه و … در آن قرار گیرد و کل کابل‌های کشیده شده در ساختمان با آن ختم شوند. این اتاق‌ها که با نام اتاق ER یا Equipment Room نیز شناخته می‌شوند، پس از اتاق MC مهمترین محل در ساختمان (یا شبکه) می‌باشند. حال جهت ایجاد ارتباط میان این اطاق‌ها و اتصال آنها به اتاق MC کابل‌کشی‌هایی باید انجام پذیرد. با توجه به اینکه این اتاق ا در طبقات مختلفی از ساختمان قرار دارند، کابل‌ها باید به صورت عمودی در بین طبقات کشیده شوند. این نوع کابل‌کشی به کابل‌کشی عمودی معروف است و مهمترین قسمت کابل‌کشی در شبکه می‌باشد.

• کابل‌کشی افقی (Horizontal Cabling):

منظور از کابل‌کشی افقی، انجام کابل‌کشی میان تجهیزات داخل اتاق تجهیزات و پریزهای شبکه موجود در اتاق های کاری کاربران می‌باشد. این کابل‌کشی، از طریق داکت‌ها، ترانک و مسیرهایی که بر روی دیوارها و یا در سطح زمین نصب شده‌اند و همچنین در بعضی موارد از طریق مسیرهایی که از داخل کف کاذب و یا سقف کاذب عبور می‌کنند انجام می‌پذیرد.

• محیط کاری (Work Area):

محیط کاری، به محوطه یا اتاقی گفته می‌شود که تجهیزات کاربران پایانی در آن قرار می‌گیرد. منظور از کاربران پایانی، همان کاربران شبکه می‌باشند که از طریق وسایل و ماشین‌های مختلف (مانند کامپیوترهای رومیزی، لپ تاپ، پرینتر، تلفن و …) با شبکه ارتباط برقرار می‌نمایند. این اتاق (محیط) محل انجام اتصال میان ماشین‌های کاربران و پریزهای شبکه می‌باشد.

کابل کشی ساخت یافته

کابل کشی ساخت یافته را می­توان به صورت زیر تعریف کرد :

طراحی و نصب سیستم­های کابلی یک مجموعه که بتواند سخت افزارهای مختلفی را پشتیبانی کند. و همچنین نیازهای امروز و آینده مجموعه ما را جهت ارتقاء رفع نماید . به طور کلی در کابل­کشی ساخت یافته طراحی و راه اندازی توسط استانداردهای مختلفی با توجه به محل مورد نظر تعیین می­شود. یعنی محل و مکانی که ما قصد کابل­کشی آن را داریم. به عنوان مثال نحوه راه اندازی و نوع کابل­های مورد استفاده در data center ، دفاتر و ساختمان­ها با یکدیگر تفاوت­های زیادی دارد .بیشتر کابل­های مورد استفاده در راه اندازی شبکه­ها معمولا از نوع کابل­های Cat 5e یا Cat 6 می­باشد .از کابل­های فیبر نوری هم در ارتباطات بین چند روتر استفاده می­شود .به دلیل هزینه­های بالا و تجهیزات مخصوص کابل­های فیبر نوری، از این نوع کابلها در شبکه های لوکال استفاده نشده و معمولا در ارتباطات مخابراتی و بزرگتر استفاده می­شود. انتخاب و استفاده از این نوع استانداردها با توجه به نیاز مشتری و توپولوژی در نظر گرفته شده تعیین می شود.

اگر بخواهیم تعریفی ساده از کابل کشی ساخت یافته داشته باشیم می توان گفت :

اجرا و پیاده سازی زیرساخت شبکه به وسیله تجهیزات لازم و با توجه به استانداردهای موجود .

 استانداردهای کابل کشی ساخت یافته

استاندارهای مختلفی وجود دارد، ولی رایجترین آن می توان به استاندارد TIA/EIA اشاره کرد. موارد مختلفی در این استاندارد تعریف شده همچون:

• تعریف و توصیف توپولوژی.
• حداقل و حداکثر طول کابل های مورد نیاز.
• میزان کارائی تجهیزات متناسب با نوع کابل های مورد استفاده.
• نوع کانکتورها.
• سیستم کابل­کشی و … .

در این استاندارد می­توان یک سیستم کابل کشی را به واحدهای کوچکتر و ساده تقسیم نمود و در صورت لزوم جهت پیاده سازی کلی، این واحدهای کوچک در سیستمهای وسیع و بزرگتر، تکرار شوند .

در این نوع استاندارد باید بخش و زیر سیستمهای مختلفی تعیین شود همچون :

• بخش ورودی ساختمان
• بخش ناحیه مختص به کاربران
• بخش اتاق تجهیزات
• بخش رک های ارتباطی
• بخش ستون فقرات (Backbone Wiring)
• بخش کابل کشی های افقی
• نکات مهم در راه اندازی کابلکشی ساخت یافته :
• از پریز شبکه استفاده شود .
• تعداد پریزهای شبکه بیش از نیاز فعلی مجموعه باشد . ( شاید در آینده نیاز به گسترش شبکه داشته باشید).
• کابل کشی باید باتوجه به اصول استاندارد پیاده سازی شود .
• از داکت و ترانک های مناسب استفاده شود .
• بتوان در آینده آن را با هزینه ای کم ارتقاع داد .
• آینده نگری در آن لحاظ شود . به این معنی که شاید در حال حاضر مجموعه شما احتیاجی به تکنولوژی ۱۰۰۰Base نداشته باشد اما شاید در آینده ای نزدیک قصد راه اندازی آن را داشته باشید .
• حتما قبل از پیاده سازی ، سناریو و جداول مربوطه و نقشه های کابل کشی آماده شود .
• تمامی دستگاه هائی همچون سوئیچ ، سرور ، روتر و … در داخل رک قرار گیرند .
• رعایت طول کابل ها و همچنین انتخاب نوع کابل ها از موارد مهم می باشد. معمولا از بین کابل های CAT 5e و CAT 6 یکی را انتخاب می کنند.
• پانچ دقیق کلیه سوکت ها
• استفاده از نام و برچسب برای کلیه تجهیزات شبکه
• جلوگیری از خم شدن کابل ها در هنگام کابل کشی
• امکان Troubleshooting سریع در هنگام بروز مشکل
• امکان تغییر ، اضافه کردن در شبکه با توجه به نقشه های موجود .
• استفاده از لوله های استاندارد همچون PVC در داخل دیوارها
• حداکثر فاصله نودها تا رک بیش از ۱۰۰ متر نباشد .
• تا حد امکان کابل های داده در کنار کابل های برق قرار نداشته باشند .

و …

در شکل زیر میتوان نقشه ای از کابل کشی ساخت یافته را مشاهده کرد :

مراحل کابل کشی ساخت یافته

• کابل کشی افقی( Horizontal Cabling )

کابل کشی در یک بخش را گویند که معمولا در زیر زمین یا بالای سقف صورت می گیرد . به عبارتی دیگر کابل کشی میان تجهیزات و پریزهای شبکه در اتاق کاربران را گویند .

• کابل کشی پایه ای (Backbone Cabling )

برقراری ارتباط بین اتاق های مخابراتی و فضای ورودی را گویند . که یا در همان طبقه از کف تا کف و یا بین دیوارها انجام می شود. به طور کلی در این نوع کابل کشی نیازمند است در هر طبقه از ساختمان ، یک اتاق برای قرار دادن تجهیزات شبکه همچون سوئیچ مد نظر قرار داد و کلیه کابل های ساختمان به اتاق مورد نظر وصل شوند .جهت اتصال طبقه های مختلف ، کابل های کشیده شده باید به صورت عمودی در طبقات قرار گیرند .

• منطقه کاری

به فضایی گفته می شود که تلفن ، کامپیوتر ، تجهیزات مخابراتی و رسانه های ارتباطی در آن استفاده می شود .

• اتاق تجهیزات

به اتاقی گویند که محل قرارگیری تجهیزاتی چون سرور ، سوئیچ ، روتر و … می باشد .

• تجهیزات ورودی

تجهیزاتی همچون کابل ها ، اتصالات سخت افزاری ، تجهیزات امنیتی ، اتصالات بین داخل و بیرون ساختمان و غیره می باشد .

مزایای کابل کشی ساخت یافته

ایجاد یک کابل کشی که بر روی قاعده و قانون باشد فواید مختلفی دارد . از فواید این نوع کابل کشی می توان به موارد مختلفی اشاره کرد :

• سازگاری : پیروی از اصول استاندارد باعث می شود تا سیستم به برند خاصی وابسته نباشد . بنابراین با تمامی تجهیزات سازگاری کامل را دارد .

• توسعه پذیری : در سیستم کابل کشی ساخت یافته امکان اضافه کردن تجهیزات و گسترش مجموعه وجود دارد . همچنین به راحتی می توانید در مجموعه خود تغییرات ایجاد کنید .

• عیب یابی آسان : به دلیل برچسب گذاری های موجود در مجموعه و عدم شلوغی ، در صورت بروز مشکل به راحتی می توان مشکل موجود را رفع نمود . همچنین تمامی کابل ها و تجهیزات دارای نقشه می باشند .

• رفع مشکل بدون قطعی : به دلیل جدا بودن عناصر از یکدیگر ، بدون ایجاد اختلال و قطعی در سیستمهای دیگران ، می توان مشکل را شناسائی و آن را رفع نمود .

• پایداری : پیروی از اصول استاندارد کابل کشی،استفاده از تجهیزات مناسب و با کیفیت باعث می شود تا مجموعه ما در همه حالت پایدار و با ثبات باشد .